Volgehouden aandacht is één van de executieve functies op het gebied van gedrag (doen). Executieve functies zijn de regel- en aansturingsfuncties van de hersenen. Deze functies werken met elkaar samen en worden ingezet bij het dagelijks functioneren. Ook bij het leren en werken zijn deze functies belangrijk. Iedere persoon heeft een eigen combinatie van sterk en zwak ontwikkelde functies. De functies die zwakker zijn, kunnen meer ontwikkeld worden. Toch blijven sommige functies zwakker ten opzichte van andere sterker ontwikkelde functies.
Wat is volgehouden aandacht?
Onder volgehouden aandacht verstaan we het kunnen doorwerken aan een taak, zonder afgeleid te worden. Je kunt je concentreren, je hebt focus, zit in een flow.
Afleiding kan zowel van buitenaf als van binnenuit plaatsvinden. Prikkelgevoelige leerlingen zijn snel afgeleid door geluiden om hen heen, kinderen die praten, een telefoon die aangeeft dat er een berichtje binnen is, een vuilniswagen die langskomt…
Afleiding kan ook van binnenuit komen. Leerlingen die bijvoorbeeld veel behoefte hebben aan beweging, die moeite hebben met stilzitten. Ook zijn er leerlingen die een grote fantasie hebben en maar weinig aanleiding nodig hebben om in hun hoofd af te dwalen naar een droomwereld. Of juist kinderen die overal over nadenken en zo op allerlei zijpaadjes terecht komen en niet meer weten wat de opdracht ook al weer was.
Hoe kan je volgehouden aandacht versterken?
Om leerlingen te helpen langer hun aandacht vast te houden, is het belangrijk om te weten waardoor ze afgeleid worden en op welke momenten. Laat de leerling een soort dagboekje maken waarin hij of zij per dag kan bijhouden wanneer en waarom hij of zij afgeleid is. Na ongeveer een week is wel duidelijk waardoor het komt. Is het omdat er een vriendinnetje naast je zit te kletsen? Is het omdat je in je hoofd afdwaalt? En wanneer? Juist bij rekenen en niet bij taal of…?
Belangrijk voor volgehouden aandacht is dat de taak interessant en uitdagend genoeg is. Bij saai werk ligt afleiding sneller op de loer!
Komt de afleiding van buitenaf? Kijk dan hoe deze vormen van afleiding zoveel mogelijk verminderd kunnen worden. Een koptelefoon helpt om het geluid te dempen. Zoek een plekje voor de leerling om stil te werken en leer de leerling zelf aan te geven dat hij of zij ergens last van heeft. Gek genoeg kan je een leerling die graag alles ziet en controle wil hebben, het beste achterin de klas in een hoek plaatsen. Dat scheelt een hoop omgedraaid zitten, waardoor de leerling even op kan kijken en daarna weer verder kan. Zet bij het maken van het huiswerk de telefoon op stil, of leg ‘m even weg in een andere ruimte.
Komt de afleiding van binnenuit? Geef de beweeglijke leerling de ruimte om tussen kleine opdrachten door even te bewegen. Dit kan door een koffiekopje weg te laten brengen, maar even een rondje rond de school rennen kan ook heel erg prettig zijn.
Een dromerige leerling kan geholpen zijn bij meditatie. Probeer steeds langer een momentje stil te zijn met de aandacht bij de ademhaling. Dwaal je af? Geeft niets! Gewoon weer terug naar de ademhaling. Zo leert de leerling herkennen wanneer hij of zij is afgeleid en ook om er niet in mee te gaan, maar weer terug te keren naar de taak.
Om de volgehouden aandacht steeds iets te verlengen, is het goed om te beginnen met kleine afgebakende opdrachten. Bijvoorbeeld bij rekenen: als de leerling één rijtje afheeft, gaat het even naar de leerkracht. Leerling krijgt bevestiging en krijgt de opdracht: maak nu het tweede rijtje. Na verloop van tijd kan de leerling meerdere rijtjes achter elkaar maken zonder onderbreking.
Spelletjes
Het spelen van spelletjes draagt bij aan het ontwikkelen van de executieve functies. Spelletjes die bijdragen aan een volgehouden aandacht zijn spelletjes waarbij een goede focus nodig is. Denk hierbij aan spelletjes als Dokter Bibber, Mikado, Jenga en Make ’n break. Daarnaast zijn geheugenspelletjes als Memory, Mastermind en Beverbende ook goed om te leren wat langer de aandacht erbij te houden. Schaken en Stratego vragen nog langere aandacht.
Naast deze bestaande spelletjes kan je ook eens het volgende proberen: een kind gaat in het midden van een open ruimte zitten. Ogen dicht of open en mond gesloten. Iemand anders (bijvoorbeeld een ouder of leerkracht) mag proberen het kind af te leiden. Alles mag, behalve aanraken. Lukt het het kind in het midden om een minuut (of 2 minuten, 3 minuten) lang niet te reageren (praten, lachen) of bewegen?! Super! Om de motivatie te verhogen kan je van te voren een beloning afspreken als het lukt. Draai het ook eens om. Lukt het de vaders, moeders of leerkrachten om niet afgeleid te worden?
Reactie plaatsen
Reacties