Hoogbegaafdheid: meten = weten

1. Een IQ-test meet het intelligentievermogen van een (hoogbegaafd) kind

Een IQ-test beoogt het intelligentievermogen van een (hoogbegaafd) kind te meten. Het is een meetinstrument waarmee intellectuele vaardigheden getoetst worden, maar deels óók hetgeen dit kind thuis of op school geleerd heeft. Een hoogbegaafd kind uit een gezin waar veel gesproken en gediscussieerd wordt over brede onderwerpen bezit een andere woordenschat dan een hoogbegaafd kind bij wie thuis iedere dag de tv aanstaat op een favoriete soapserie. Dit heeft effect op de score van de test. Is het ene kind dan slimmer dan het andere? Nee.

2. Op basis van een IQ-test kan je met zekerheid stellen dat een kind wel/niet hoogbegaafd is

Een hoogbegaafd kind dat in de klas niet laat zien wat het kan omdat het niet uitgedaagd wordt of niet meer vertrouwt op eigen kunnen, zal door een leerkracht niet altijd herkend worden. Een hoogbegaafde leerling die ‘uit’ is gegaan in het schoolse leren en onder zijn of haar kunnen presteert, zal bij het maken van een IQ-test zelden wél de motivatie vinden om het maximale te laten zien.

Testers zien bij kinderen die nét onder de norm scoren nog wel mogelijkheden tot hoogbegaafdheid. Maar bij een IQ-score van 125 of lager, zien velen dit niet meer. Dit is onterecht.

Sommige hoogbegaafde kinderen zijn gestopt met hun best doen op school. Gestopt met proberen iets te leren. Gestopt met doorzetten. Als ze er geen zin in hebben, doen ze het niet. Zo ook op een IQ-test. Hoogbegaafde kinderen zijn zo pienter dat ze dit goed kunnen verbergen. Het vergt een geoefend oog en een tester met kennis van hoogbegaafdheid en onderpresteren om dit te kunnen herkennen.

Andersom is een kind bij een IQ-score van 130 of hoger niet direct hoogbegaafd. Een IQ van 130 of hoger wijst op een hoge intelligentie. Maar hoogbegaafdheid is méér dan dat. Hoogbegaafdheid omhelst creativiteit. Ik heb het dan niet over knutselen of kunst, maar over outside the box denken en met creatieve ideeën en oplossingen komen.  Daarnaast is een hoge motivatie (leerhonger) kenmerkend voor een hoogbegaafd kind. Hoewel hierboven al beschreven is dat deze motivatie bij sommige leerlingen niet meer aanwezig is.

3. IQ-testen zijn zo ontworpen dat ze altijd het beste uit een kind halen

IQ-testen zijn ontworpen voor ‘gemiddelde’ kinderen en uitlopers iets daarboven of daaronder. Voor de onderste en bovenste 2,3% is een IQ test niet ontworpen. Daarnaast kunnen onderpresterende kinderen heel goed lager scoren op de test dan het intelligentieniveau dat zij bezitten.

4. Een IQ-test kan je niet saboteren

Hoogbegaafde kinderen zijn pientere kinderen die heel goed in staat zijn om de testscore naar beneden te beïnvloeden. Sommige kinderen zijn bang om hoog te scoren. Een hoge score kan immers leiden tot hogere verwachtingen en moeilijker werk op school. Als de leerling al in de spreekwoordelijke hangmat ligt, is dit een doemscenario dat deze leerling zal proberen te voorkomen.

5. Omgevingsfactoren zijn niet van invloed op het resultaat van een IQ-test.

Omgevingsfactoren als geluid of een onrustige testomgeving zijn van invloed op de test. Zeker bij een hoogbegaafd (en  hoogsensitief) kind. Om die reden neem ik liever testen af bij mij  in de praktijk dan op school.

Daarnaast zijn ook andere omgevingsfactoren van invloed op de test.  Problemen die thuis of op school spelen, een kind dat niet fit is op de testdag, faalangst en perfectionisme... Het is allemaal van invloed op de uiteindelijke score. 

Het moge duidelijk zijn dat een IQ-score niet alles bepalend is, als we willen weten of een leerling hoogbegaafd is.

Het is belangrijk dat de zijnskenmerken meegenomen worden in een begaafdheidsonderzoek. Door middel van vragenlijsten voor ouders en leerkrachten is informatie te krijgen over het gedrag van het kind. Niet alleen nu, maar ook in het verleden. De eerste tekenen van hoogbegaafdheid zijn al zichtbaar bij een pasgeboren baby.

Het kan zijn dat deze vragenlijsten in combinatie met de IQ-test een afdoende beeld van de leerling geven om vast te kunnen stellen of het kind hoogbegaafd is. Soms zijn aanvullende observaties in de klas of in de praktijk nodig.

In deze combinatie krijgt een IQ-test meer waarde. De combinatie van wat een kind laat zien tijdens het testen, de score die het behaalt én de zijnskenmerken geven een beeld van wat dit kind nodig heeft.

We starten ieder begaafdheidsonderzoek met dezelfde basisvraag: hoe kunnen we dit kind, deze leerling, het beste begeleiden en ondersteunen zodat het zich optimaal kan ontwikkelen?

Een IQ-test is daarbij een zeer handig hulpmiddel, mits het gebruikt wordt in combinatie met onderzoek naar de zijnskenmerken van hoogbegaafdheid en afgenomen wordt door een hoogbegaafdheidsdeskundige.

Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel of wil je graag een begaafdheidsonderzoek laten doen?

Neem contact met mij op via: sheila@thino.nl of kijk hier: https://www.thino.nl/op-school/iq-test-1